BS.CKII. Phan Xuân Khôi

Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - CuBa Đồng Hới

TÓM TẮT

U xơ tử cung là loại u thường gặp nhất ở phụ nữ tuổi sinh đẻ. Ngày nay có nhiều phương pháp điều trị u xơ tử cung và mỗi phương pháp điều trị đều có những ưu điểm riêng nhưng cũng có những hạn chế nhất định và có các chỉ định phù hợp với những bệnh cảnh khác nhau. Từ ưu thế về nguyên lý làm tắc nghẽn mạch trong điều trị u xơ tử cung (Uterine Artery Embolisation – UAE), chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu từ năm 2010 với đề tài “Điều trị u xơ tử cung bằng phương pháp tắc động mạch tử cung qua nội soi”.

Mục tiêu: Trình bày phương pháp tắc động mạch tử cung qua nội soi và đánh giá một số ưu, nhược điểm của phương pháp này.

Phương pháp nghiên cứu: Mô tả can thiệp phương pháp tắc động mạch tử cung qua nội soi. Với kỹ thuật qua nội soi bóc tách nhẹ nhàng, kiểm tra động mạch tử cung, dùng dao điện lưỡng cực đốt động mạch tử cung hai bên.

Kết quả: Có 9 trường hợp u xơ tử cung được phẫu thuật và được theo dõi, 100% (9/9) trường hợp diễn ra thuận lợi, thời gian trung bình phẫu thuật 25,11 phút, thời gian phục hồi sức khỏe trung bình 8 giờ, thời gian nằm viện trung bình 5,6 ngày, tỉ lệ khỏi bệnh theo dõi thời gian trên 6 tháng 88,88% (8/9) trường hợp, không có biến chứng nào xảy ra với bệnh nhân.

Kết luận: Phương pháp tắc động mạch tử cung qua nội soi trong điều trị u xơ tử cung là một phương pháp mới lần đầu tiên được nghiên cứu và ứng dụng bước đầu thành công tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - CuBa Đồng Hới, Quảng Bình, Việt Nam. Nghiên cứu này làm phong phú thêm một phương pháp mới điều trị u xơ tử cung có hiệu quả qua nội soi.

Từ khóa: Nội soi, u xơ tử cung, tắc động mạch.

ĐẶT VẤN ĐỀ

U xơ tử cung là loại u thường gặp nhất, tỉ lệ khoảng 20-77% gặp ở phụ nữ tuổi sinh đẻ và tỉ lệ cũng khác nhau ở các chủng tộc khác nhau, phụ nữ da đen nhiều hơn da trắng, Châu Á, Châu Mỹ Latin ^[1,5]. Bệnh lý u xơ có thể gây cường kinh, rong kinh, đau bụng, sẩy thai… và nó có thể xem như một vật lạ nằm trong tử cung, ảnh hưởng đến sự làm tổ của phôi. Ngoài ra, triệu chứng thường gặp ở u xơ tử cung đưa đến chỉ định phẫu thuật là chèn ép: triệu chứng chèn ép bàng quang, trực tràng hoặc u xơ nằm trong dây chằng rộng chèn ép niệu quản. Ngày nay có nhiều phương pháp điều trị u xơ tử cung: phương pháp điều trị nội khoa, phương pháp thực hiện dưới X-quang làm tắc nghẽn động mạch tử cung, phương pháp ngoại khoa mổ bóc nhân xơ, cắt tử cung ^[5]. Mỗi phương pháp điều trị đều có những ưu điểm riêng nhưng cũng có những hạn chế nhất định và có những chỉ định phù hợp với những bệnh cảnh khác nhau. Phương pháp tắc nghẽn động mạch tử cung UAE trên thế giới đã áp dụng từ thập niên 90 và ở nước ta, một số bệnh viện đã áp dụng từ năm 2000 ^[1,3,5,6]. Phương pháp này đã khẳng định tính ưu việt trong điều trị u xơ tử cung, tuy nhiên kỹ thuật này đòi hỏi những thiết bị chuyên khoa mạch máu và X-quang tăng sáng hiện đại với chi phí đắt tiền. Từ ưu thế về nguyên lý làm tắc nghẽn mạch trong điều trị u xơ tử cung đó, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu từ năm 2010 với đề tài ”Điều trị u xơ tử cung bằng phương pháp tắc động mạch tử cung qua nội soi” với mục tiêu:

1. Trình bày phương pháp tắc động mạch tử cung qua nội soi
2. Đánh giá một số ưu, nhược điểm của phương pháp này

TỔNG QUAN

Sơ lược giải phẫu tử cung

Tử cung có hình dạng hình nón cụt chia làm 3 phần: thân tử cung, eo tử cung, và cổ tử cung. Tử cung là bộ phận sinh dục nữ nằm sâu trong chậu hông, được bám chặt vào âm đạo ở cổ tử cung do các thớ cơ dọc đi từ tử cung xuống âm đạo. Phía trên trước chỗ bám này liên quan với bàng quang. Mặt sau tử cung có trực tràng tạo nên với lá phúc mạc thành túi cùng trực tràng sinh dục (túi cùng Douglas).

Động mạch tử cung

Động  mạch tử cung là một nhánh của động mạch hạ vị, dài 13-15cm, lúc đầu chạy ở thành chậu bên, phía sau lá phúc mạc thành chậu, sau đó hướng xuống dưới và vào trong, chui vào vùng nền của dây chằng rộng bắt chéo mặt trước niệu quản, cách bờ bên vùng eo tử cung khoảng 1,5cm. Sau khi bắt chéo với niệu quản, động mạch tử cung chạy đến sát eo tử cung, rồi quặt ngược lên chạy dọc bờ ngoài tử cung tới sừng tử cung, động mạch tử cung bắt chéo ở phía sau dây chằng tròn, quặt ngang ra ngoài, chạy dưới vòi trứng và tiếp nối với động mạch buồng trứng.

Khái niệm u xơ tử cung

Định nghĩa: U xơ tử cung là khối u lành tính ở tử cung, thường gặp ở độ tuổi sinh hoạt tình dục, khối u thường tròn, bầu dục, mật độ chắc, mặt cắt màu trắng, giới hạn rõ với lớp cơ tử cung bao quanh có màu hồng, khôn